Nero speelde geen viool

Eén van de bekende verhalen uit de Oudheid gaat over keizer Nero (37 - 68 n.Chr.). Tijdens zijn regeerperiode was er een grote brand in Rome waarna Nero een groot bouwproject in gang zette. Mede om die reden wordt hem verweten dat hij iets te maken zou hebben gehad met de brand. Sterker nog, het verhaal gaat dat Nero zou hebben zitten toekijken hoe half Rome in vlammen opging terwijl hij op zijn viool speelde.

Dit verhaal past prima binnen de reputatie die Nero tegenwoordig heeft en heeft daar vermoedelijk zelf een grotere rol in gespeeld dan wat dan ook, maar we krijgen van de Romeinse geschiedschrijver Publius Cornelius Tacitus (56 - 117 n.Chr.) een ander verhaal. Hij is stellig in zijn opmerking dat Nero geen viool heeft zitten spelen (Annalen 15.39):

Op dit moment was Nero in Antium [zo'n 50 km ten Zuidoosten van Rome] en hij keerde niet terug voor het vuur zijn huis, dat hij gebouwd had om het paleis met de tuin van Maecenas te verbinden, naderde. Het kon echter niet tegengehouden worden om het paleis, het huis en alles eromheen te vernietigen. Om de bevolking die dakloos was geworden, te helpen, opende hij het Marsveld en de openbare gebouwen van Agrippa aan hen, en zelfs zijn eigen tuinen, en richtte tijdelijke gebouwen op om de berooide massa te ontvangen. Voedsel werd aangevoerd vanuit Ostia [de haven van Rome] en de nabijgelegen steden en de prijs van koren werd teruggebracht tot drie sestertiën per partij. Deze daden zorgden voor weinig effecten, ook al waren ze populair, omdat er een gerucht rondging dat de keizer op het moment dat de stad in brand stond, optrad op een privé-podium en de vernietiging van Troje bezong, waarmee hij de huidige ongelukkigheden vergeleek met de verschrikkingen uit de Oudheid.

Het was een gerucht. Tacitus beschrijft wat Nero allemaal gedaan zou hebben en dit strookt niet met de ongeïnteresseerde houding die hem ook wordt toegeschreven. Wat er waar is, dat is een tweede, maar het is vermoedelijk niet allebei zo.