De voyeur krijgt de buit

De eerder aan bod gekomen Croesus (±595 - ±546 v.Chr.) was koning van Lydië, een koninkrijk in het binnenland van het huidige Turkije. Zijn familie was niet de oorspronkelijke koninklijke familie in het land en zoals dat vaak gaat in de Oudheid, hebben we een merkwaardige manier van de Griekse historicus Herodotus (±485 v.Chr. - tussen 425/420 v.Chr.) doorgekregen over hoe de familie aan de macht kwam. Aan het einde van het verhaal ontstond er een heel nieuw woord.

Voor de familie van Croesus aan de macht kwam, werd Lydië geregeerd door Candaules (8e eeuw v.Chr.). Hij had een hele mooie vrouw en Herodotus meldt dat hij er nog verliefd op was ook! (Historiën I.8.1.) Hij was zó vol van de schoonheid van zijn vrouw, dat hij zijn bewaker Gyges beval haar te bekijken terwijl ze zich in de slaapkamer zou uitkleden om zo met eigen ogen te zien wat een prachtige vrouw het was. Zo geschiedde, maar Gyges werd gezien door de koningin terwijl hij wegsloop. In plaats van te gillen pakte zij het als volgt aan. De volgende dag liet ze Gyges door een slaaf roepen en sprak hem toe (Historiën I.11.2-3):

Er zijn voor jou nu twee wegen aanwezig, Gyges, ik geef jou de keuze welk van beide je wil inslaan. Want ofwel moet je Candaules doden en krijg je mij en het koningschap van Lydië, ofwel moet je dadelijk zelf sterven zonder meer, opdat je voortaan niet meer zou zien wat je niet mag zien door Candaules in alles te gehoorzamen. Maar het is werkelijk nodig ofwel degene die dat bedacht heeft omkomt ofwel jij die mij naakt bekeken hebt en gedaan hebt wat niet gebruikelijk is.

Gyges maakte deze eenvoudige keuze en doodde Candaules. Candaules, op zijn beurt, wordt tegenwoordig nog herinnerd in bepaalde subculturen, als de naamgever van het Candaulisme, een bepaald soort seksuele fantasie.