De filosoof-koning en het purper

De Griekse filosoof Plato (427 - 347 v.Chr.) stelde in zijn De Staat dat het het beste was als staten geregeerd zouden worden door denkers zoals hij, door filosofen. Hij heeft het niet mogen meemaken, maar in de hoogtijdagen van het Romeinse rijk dook een echte filosoof-koning op, namelijk de keizer Marcus Aurelius (121 - 180 n.Chr.). Marcus Aurelius was een echte stoïsche filosoof en werd sterk beïnvloed door de grote Epictetus (±50 - ±130 n.Chr.). Naar stoïcijns model wist hij grote dingen te relativeren tot iets heel kleins.


Marcus Aurelius schreef gedurende zijn regeerperiode een werk dat de geschiedenis in is gegaan als Overpeinzingen, maar dat Τὰ εἰς ἑαυτόν heette, "datgene aan zichzelf". Hierin relativeert hij met name op bijzondere wijze het keizerschap. Romeinse keizers waren herkenbaar aan een purpere zoom op hun toga. In het geval van een keizer die naast zijn sandalen ging lopen, Marcus legt duidelijk uit waar dit op neerkomt (Overpeinzingen 6.13):

Jouw purperen gewaad is niets meer dan een beetje schapenwol dat bevlekt is met het bloed van een  purperslak.

Zo kun je het ook bekijken. Opmerkelijk is dat de zoon van Marcus, die hem opvolgde, Commodus (161 - 192), juist bekend stond om zijn grootheidswaan. Maar dat is een onderwerp voor een andere keer.