Meet Marius

Vorige week besprak ik de Lex Claudia die het voor leden van de senatorenstand (de hoogste adel) in de Romeinse Republiek onmogelijk maakte (wettelijk gezien dan) om handelsschepen te bezitten. Ik vertelde dat deze te plaatsen was binnen een brede klassestrijd in de samenleving waar het gewone volk en de traditionele senatorenfamilies in de clinch lagen.


Ongeveer een eeuw na de invoering van de Lex Claudia ontstond er een conflict tussen de Romeinen een een vorst in Noord-Afrika, Iugurtha. De oorlog met Iugurtha (111 - 104 v.Chr.) is uitgebreid beschreven door de Romeinse geschiedschrijver Gaius Sallustius Crispus (86 - 35 v.Chr.). Hij schrijft in zijn werk dat helemaal over deze oorlog gaat dat de Romeinen Quintus Caecilius Metellus (±135 - 91 v.Chr.), een telg uit de rijke senatorenfamilie van de Caecilia, met een leger naar Noord-Afrika gestuurd werd om Iugurtha te verslaan. Eén van zijn commandanten was de man die later één van de belangrijkste figuren uit de Romeinse geschiedenis zou blijken, Gaius Marius (157 - 86 v.Chr.).


Toen in 107 consulverkiezingen werden gehouden in Rome, bleek Marius de grote favoriet. Er waren alleen twee problemen: Gaius Marius zat in Afrika en Gaius Marius kwam niet uit een senatoriale familie. Met die bagage (en met een gunstig voorteken uit een offerdier) begaf hij zich naar Metellus om verlof aan te vragen om naar Rome te kunnen voor de verkiezingen waar een kandidaat bij aanwezig moest zijn. Sallustius vertelt wat toen gebeurde (Oorlog met Iugurtha 64):

Van zijn stuk gebracht door het ongewone gebeuren, sprak hij [Metellus] zodoende eerst zijn verwondering uit over Marius' plan en gaf hem als was het in vriendschap de waarschuwing, niet zo verkeerd te beginnen, noch zich boven zijn stand te gedragen: allen moesten niet alles verlangen, zijn huidige staat van bevoegdheden behoorde hij genoeg te vinden: hij moest er in één woord voor oppassen datgene te verlangen van het Romeinse volk wat hem terecht geweigerd zou worden.

Met andere woorden: Marius, je bent niet goed genoeg voor de positie van consul en dat zit hem in je stand. Consul worden is niet voor iedereen weggelegd. Uiteindelijk kreeg Marius toch verlof en won de verkiezingen. Dat kunstje zou hij daarna nog zes keer herhalen, waarmee hij dat het vaakste voor elkaar gekregen heeft van alle mannen in de Romeinse Republiek. Het kon dus wel. Gaius Marius is hét voorbeeld van een Novus Homo, een consul zonder familielid in die functie.