Objectiviteit

Geschiedenis is een vakgebied waar interpretatie van de feiten voor een heel groot deel afhankelijk is van de wereld waar de historicus zich in bevindt. In de geschiedfilosofie zijn we inmiddels doordrongen van het feit dat men altijd goed in de gaten moet houden welke bronnen gebruikt worden en wat voor agenda die kunnen hebben. Vooral in de Oudheid is dan een issue omdat de feiten simpelweg niet meer puur tot ons komen, áls ze dat ooit al waren geweest.


Eén van de grote historici van de Oudheid is Polybius uit Megalopolis (203 - 120 v.Chr.) die een belangrijke bron is voor wat we weten over de oorlogen tussen de Romeinen en de handelsnatie van de Carthagers in het huidige Tunesië. In zijn Romeinse Geschiedenis probeert Polybius te achterhalen hoe het komt dat de Romeinen tijdens zijn leven de macht in het Middellands Zeegebied naar zich toe hebben getrokken. In zijn eerste boek vertelt hij over de Eerste Punische Oorlog.


Polybius noemt twee schrijvers die hem zijn voorgegaan in het beschrijven van de oorlog, Philinus van Agrigentum en Quintus Fabius Pictor uit de derde eeuw v.Chr.. Deze twee schrijvers zijn voor Polybius een reden geweest om over deze oorlog te schrijven (Romeinse Geschiedenis I.14:2-5)

Ik beschuldig hen niet van doelbewuste onjuistheid, gegeven hun karakter en hun principes, maar ze lijken te handelen als waren ze verliefd; Op grond van zijn overtuigingen en constante partijdigheid stelt Philinus dat de Carthagers in elke situatie wijs, juist en moedig handelden en de Romeinen niet, terwijl Fabius precies de tegenovergestelde positie inneemt. In andere zaken van het leven hoeven we dergelijk favoritisme niet uit te sluiten, want een goed man hoort van zijn vrienden en zijn land te houden en hij dient de haat en de genegenheden van zijn vrienden te delen, maar hij die de rol van de historicus inneemt, dient dat soort dingen te negeren en vaak, als hun acties dat rechtvaardigen, moet hij hoogachtend spreken over zijn vijanden en hen met de hoogste lof prijzen terwijl hij kritisch en zelfs verwijtend is naar zijn naaste vrienden, mochten de tekortkomingen van hun gedrag deze taak op hem brengen.

Voor een historicus van ruim voor het begin van onze jaartelling klinkt dit bijzonder modern. Of Polybius volledig juist is in zijn interpretaties, dat is nooit met volledige zekerheid vast te stellen, maar het feit dat hij zich alleen al bewust is van het probleem maakt zijn werk interessant.