Vier grote mannen

De Romeinse keizer Diocletianus (236/237 - 316 n.Chr., regerend: 284 - 305) in de geschiedenis in gegaan als één van de grote hervormers van het Romeinse rijk. Hij had iets nieuws bedacht na ruim een halve eeuw vol machtsstrijd en tientallen keizers, tegenkeizers en subkeizers. Van zijn hand is een nieuw regeermodel. De keizer was niet meer de eerste onder de min of meer gelijken, zoals Augustus dat bedacht had (principaat), maar echt een heerser (dominaat).


Een andere hoeksteen van de hervormingen van Diocletianus was het feit dat de Romeinen niet meer spraken over de keizer, maar over de keizers, meervoud. Diocletianus vestigde een tetrarchie waarin vier mensen de baas waren. Er waren twee Augusti (meervoud van Augustus), hoofdkeizers, en twee Caesares (meervoud van Caesar), onderkeizers, elk met hun eigen machtsgebieden. De bedoeling was dat de Augusti voor een bepaalde periode regeerden en dan samen afstand deden van de troon, waarop de Caesares de rang van Augustus kregen en er twee nieuwe Caesares werden aangesteld. Troonsopvolging en stabiliteit zouden dan gewaarborgd zijn.


Diocletianus' regering (het was op één of andere manier wel duidelijk dat hij de belangrijkste man van het viertal was) bleek te maken te hebben met grote economische problemen en vaardigde in 301 een edict uit dat deze problemen uit de weg moesten ruimen. Zoals bij meer officiële documenten het geval was (zie de brief van Claudius aan de Alexandrijnen), werden namen en grootse prestaties van de afzender genoemd. Met vier afzenders van het hoogste niveau krijg je dan dit (Prijsedict):

De Keizer Caesar Gaius Aurelius Valerius Diocletianus, plichtsgetrouw, gezegend, onoverwonnen Augustus, hogepriester van de Romeinse staatsgodsdienst, zesmalig overwinnaar van de Germanen, viermalig overwinnaar van de Sarmaten, tweemalig overwinnaar van de Perzen, overwinnaar van de Britten, overwinnaar van de Carpi [stad in midden-Italië], overwinnaar van de Armeniërs, overwinaar van de Meden en de Adiabeni [een Perzisch volk], met voor het 18e jaar macht van een tribuun, zeven maal consul, 18 keer uitgeroepen als keizer, Vader van ons Vaderland, met consulaire macht en
De Keizer Caesar Marcus Aurelius Valerius Maximinianus, plichtsgetrouw, gezegend, onoverwonnen Augustus, hogepriester van de Romeinse staatsgodsdienst, vijfvoudig veroveraar van de Germanen, viervoudig veroveraar van de Sarmaten, tweemalig overwinnaar van de Perzen, overwinnaar van de Britten, overwinnaar van de Carpi, overwinnaar van de Armeniërs, overwinaar van de Meden en de Adiabeni, met voor het 17e jaar macht van een tribuun, zes maal consul, 17 keer uitgeroepen als keizer, Vader van ons Vaderland, met consulaire macht en
Flavius Valerius Constantius, tweevoudig overwinnaar van de Germanen, tweevoudig overwinnaar van de Sarmaten, tweevoudig overwinnaar van de Perzen, overwinnaar van de Britten, overwinnaar van de Carpi, overwinnaar van de Armeniërs, overwinnaar van de Meden, overwinnaar van de Adiabeni, met voor het 9e jaar macht van een tribuun, drievoudig consul, de zeer edele Caesar, enGaius Valerius Maximinianus [bekend als Galerius], tweevoudig overwinnaar van de Germanen, tweevoudig overwinnaar van de Sarmaten, tweevoudig overwinnaar van de Perzen, overwinnaar van de Britten, overwinnaar van de Carpi, overwinnaar van de Armeniërs, overwinnaar van de Meden, overwinnaar van de Adiabeni, met voor het 9e jaar macht van een tribuun, drievoudig consul, de zeer edele Caesar - zij verklaren: 

En dáárna begint het edict. "In naam der koningin" is de archaïsche uitdrukking op Nederlandse dwangbevelen en vonnissen. De Romeinen hadden daar beduidend meer ruimte voor nodig.